Margaret Atwood (1939)

Ik zou je graag willen zien slapen,
wat misschien niet gebeurt.
Ik zou je graag willen zien
slapen, ik zou met je willen
slapen, je slaap binnengaan
terwijl zijn donkere gladde golf
over mijn hoofd glijdt

en met je lopen door dat lichtende
wuivende bos van blauwgroene bladeren
met zijn waterige zon en drie manen
naar de grot waarin je moet afdalen
naar je ergste angst.

ik zou je de zilveren tak willen geven,
de kleine witte bloem, het ene
woord dat je zal beschermen
tegen het verdriet in het midden
van je droom, van het verdriet
in het midden. Ik zou je willen volgen,
de lange trap weer op
en de boot worden
die je terug zou roeien
voorzichtig, een vlam
in de kom van twee handen
tot waar je lichaam ligt
naast mij, en je gaat er zo makkelijk
naar binnen als ademde je in.

Ik zou de lucht willen zijn
die je maar heel even
bewoont. Ik zou net zo onopgemerkt willen zijn
en net zo noodzakelijk.


Karolina Pavlova (1807-1893)


Ik stel mij meer dan eens gestrenge vragen,
En onderzoek mijn ziel en zie haar aan;
Vele verlangens heeft zij zien vervagen,
En veel is aan het lot al afgestaan.

Verwonderd denk ik terug, zoals wij allen,
Aan 't voorjaar met zijn overdadigheid,
En dag na dag doet nevelsluiers vallen
Over het Eden van die kindertijd.

Maar binnenin mij groeit met elke nevel
In het geheim een onbekende kracht,
Hoe stralen daar de sterren, feller levend
Naarmate 't duister toeneemt met de nacht.

En ik geloof, dat alles wat wij hopen
Vervuld wordt, zij het anders dan gedacht,
Dat ieder vroeg of laat de ogen opent,
Dat wij ons doel bereiken, onverwacht;

Dat zwakte vals is, net als radeloosheid,
Dat elk gevallen bloempje vruchten draagt,
Dat er verzoening is voor alle boosheid,
Dat er een antwoord is voor elke vraag.



Jan Emmens (1924-1971)

Soms een gevoel het leven te beleven, 
het eindeloze naderen van grote steden 
in treinen die hun loop vertragen, 
en soms alleen maar weerzin te bedwingen 
door fluit te spelen op herinneringen.


Jean Pierre Rawie


De minnaar van een vrouw als u te wezen
is waar ik op mijn oude dag naar haak.
Het is wel gek: U was nog in de maak
toen ik al volop schrijven kon en lezen.

Maar daarvan afgezien, zoals zo vaak
dient er ook een nadeel aangewezen:
het blijft natuurlijk een riskante zaak
de minnaar van een vrouw als u te wezen.

Zo is er concurrentiestrijd te vrezen,
want U valt zeer bij heren in de smaak;
maar zelfs als ik besodemieterd raak,
heb ik nog steeds geen dieper wens dan deze:
de minaar van een vrouw als U te wezen.


Hanny Michaelis


Toen je mij met lichte
vingertoppen behoedzaam
en toegewijd als braille las,
legden leeuwen en tijgers
hun kop op de poten
en sliepen in, slangen rolden
zich op en zelfs de schorpioen
trok zich terug. Verlost
haalde ik adem, ik voelde
je hart tegen het mijne kloppen
en in mijn binnenste werd het stil
als in de lege kerk vlak voor
het ogenblik waarop het orgel
zijn triomfantelijke stem verheft.


Hanny Michaelis (1922-2007)

BEKENTENIS

Al te gewillig liet ik mij verleiden
tot dit bekoorlijk maar gevaarlijk spel
Ik was te roekeloos, ik weet het wel:
ik ben immers de zwakste van ons beiden.

Maar het besprong me, onverhoeds en snel.
Er bleef geen tijd meer om het te vermijden.
Nu kan en wil ik me niet meer bevrijden:
de pijl trof doel, verraderlijk en fel.

Het is te laat, er valt niet meer te kiezen.
Te laat - en in een plotselinge schrik
voel ik - één tel - mijn hart, mijn bloed bevriezen.

Want vroeg of laat, eens komt het ogenblik
dat een van ons dit spel moet gaan verliezen
door te bezwijken voor de ander. - Ik.


Hanny Michaelis (1922-2007)

Niet de tot het breekpunt 
gespannen snaar, de te ver
opgewonden horlogeveer,
het oververhitte glas,
maar het gras dat zich
opricht na de regen, het vuur
onder de sintels, Bouvard
en Pécuchet die als alle
plannen grandioos mislukt zijn
tot zelfmoord toe, de sneeuw
zien smelten, het voorjaar
ruiken en hals over kop
wegdragen naar een nieuw utopia.


Lupercio Leonardo de Argensola (1559 - 1613)

Als het dan toch moet zijn dat ik weer zwicht
voor liefdes schrikbewind en wrede grillen,
en mij opnieuw geheel vergooi ter wille
van dit of dat aanbiddelijk gezicht;

hernieuw het flauwe licht dan in mijn ogen,
maak dan mijn schedel als vanouds behaard,
en laat mijn kaak niet met zo'n grauwe baard.
maar weer met blos en dons zijn overtogen.

Dán zal ik  - als de slang vernieuwd - weer keer
op keer, terwijl ik weer en wind trotseer,
onder haar venster vruchteloos staan smachten.

Maar waar de tijd zonder respijt verstrijkt,
en alles met de tijd veranderd blijkt,
waarom in godsnaam dan niet mijn gedachten?


Michel van der Plas

Ik wou dat ik nog nieuw was als dit blad.
Nog wit. Nog zonder woorden. Een begin.
Nog hoopvol ook ('een wereld vult mij in'),
zonder verdriet en nog niet liefgehad.

Maar er staat al een strofe in mij geprent,
hard; moedeloos: een die ik liefst vergat;
een hoofdstuk waar ik bang voor ben en dat
iedere nieuwe aanvang nu al schent.

Ik wou dat ik nog schreef, en niet meer las.
Ik wou dat ik niet woonde, dat ik liep:

de hemel eindeloos, de dalen diep,
de voeten weg in wilde golven gras.

Dat ik nog worden kon en nooit meer was.
Dat ik een leegte wist waarvoor ik schiep. 


J.C. Bloem (1887-1966)

Troost des donkers

Te midden der gezelligen gezeten
Bij de vertrouwdheid van den rossen haard -
Wat is het, dat ik mij opeens versmeten
Gevoel, en van een wegende' angst bezwaard?

Wat is het, dat ik bij het schertsend praten
Mijn mond niet meer kan plooien tot een lach,
En dat mij uitjaagt langs de barre straten,
Beladen met den zwaren winterdag?

Ik was toch nooit van hen die 't leven smaden,
Wier droom zich niet van de eigen laagheid keert,
Ik heb altijd, in dichten en in daden,
De ontstuimigheid van dit bestaan begeerd.

Maar o de zwakke en bittere ogenblikken,
Als ik de kracht tot strijden voel vergaan,
Als 't in mij opstormt en mij wil verstikken:
Heel de versmaadheid van dit aards bestaan.

Dan kan ik hun niet langer toebehoren,
Licht-levenden, vervreemd van droom en gloed,
In 't zonnig ijs van het geluk bevroren
Tot rustgen, die geen smart zelfs lijden doet.

Zo vlucht ik dan en zoek de stille wegen
Terzijde van het luide hart der stad:
De nauw door een lantaarn verlichte stegen;
Langs 't mistende kanaal het glibrig pad.

Waar weinig grauwe mensen mij ontmoeten,
Wellicht genoten van mijn doffe leed,
Begerende voor hun verzworven voeten
Den grond, dien geen gelukkige betreedt.

Daar baad ik in den vloed der duisterheden,
Die alle droefheid van mij henen spoelt,
En weet: aan 't eind van alles wat wij leden,
Is de vervulling, die de wonden koelt.

Dan voel ik mij in 't donkere verglijden,
Dan eindig ik niet langer in dit vlees,
Maar uit mijn wezen gaat een vreemd verwijden
Naar iets, dat verder is dan lust en vrees.

En, wat vermoeid, maar vol van zulk een vrede,
Dat smart een damp wordt zonder vorm of wicht,
Kan ik weer keren ter gewende stede,
Langs blijde mensen, in het open licht.   


Aleksandr Blok (1880 - 1921)


Al wat geweest is heeft mijn zegen,
Ik had geen beter deel verwacht. 
Ach, hoeveel heb ik lief gekregen!
Met hoeveel hartstocht nagedacht!

 Geluk en droefheid trokken beide
Door alles heen hun bitter spoor,
Maar liefdesstorm noch wanhoop leidde
Ertoe dat ik het licht verloor.

 En jij, die ik nu ook weer kwelde,
Vergeef. Wij horen bij elkaar.
Wat wij elkander nooit vertelden
Werd ik in jouw gelaat gewaar.

 De ogen zijn vervuld van aandacht,
En het onrustige gemoed
Vervolgt door sneeuw en koude nanacht
De weg die het vervolgen moed.



James Fenton



OUT OF DANGER

 Heart be kind and sign the release
As the trees their loss approve.
Learn as leaves must learn to fall
Out of danger, out of love.

What belongs to frost and thaw
Sullen winter will not harm.
What belongs to wind and rain
Is out of danger from the storm.

Jealous passion, cruel need
Betray the heart they feed upon.
But what belongs to earth and death
Is out of danger from the sun.

I was cruel, I was wrong -
Hard to say and hard to know.
You do not belong to me.
You are out of danger now -

Out of danger from the wind,
Out of danger from the wave,
Out of danger from the heart
Falling, falling out of love.


Jean Pierre Rawie



TABOE

Ik zie met steeds opnieuw bedwongen schrik
al wat er al voorbij is onder ogen,
de jaren die mij zomaar zijn ontvlogen,
de schijngestalten van mijn eigen ik.

De schaarse tijd waarover ik beschik,
tegen de tijd die weg is afgewogen,
vervult mij schrijnend van mijn onvermogen;
het einde schuilt in ieder ogenblik.

Toch leef ik telkens naar een toekomst toe,
alsof ik nog met eeuwigheden reken,
en doe gewoon de dingen die ik doe.

Dat morgen misschien niet meer aan zal breken,
voor jou, voor mij, voor ons, is een taboe,
waarover ik niet hardop durf te spreken.



Jean Pierre Rawie

Je kunt ze zelf niet kiezen: hoofd en lijf,
en ook je leven heb je maar ten dele 
in eigen hand. Verveelde goden spelen
hun spel met ons; wij zijn hun tijdverdrijf.

Je zoekt, zoals ook vóor je al zovelen,
een zin te geven aan je aards verblijf,
maar je gewroet, gepieker en geschrijf
maakt geen verschil, en kan geen mens wat schelen.

Soms lijkt het even of je echt iets kiest,
maar zelfs de liefste vrienden en vriendinnen
heb je alleen tot je ze weer verliest.

Het einde stond al vast in den beginne;
dat het zo is, maakt het niet minder triest:
je kwam, je zag, en er was niets te winnen.


Georgi Ivanov - 1894-1958

Het brute lot trotseren, 
In twijfel trekken, keren?
Wie zoiets waagt, is dwaas, ontspoord.

 Toch durf ik te beweren
Dat deze avond mij behoort.

 Het rood boven de bomen,
Met parelmoeren zomen …
Een nachtegaal in een sering,
Een mier die wil ontkomen - 
Dit alles heeft voor iemand zin.

 Het kan zelfs zinvol blijken
Dat ik hier sta te kijken,
Dat links mijn oude jas zich laat
Met avondrood bestrijken
En rechts zich in het maanlicht baadt.


Aleksandr Blok (1880 - 1921)

Vergeten was op deze droeve aarde
Roem, glorie, al wat mij belangrijk leek,
Als ik jouw stralende gezicht ontwaarde
Dat uit een simpel lijstje naar mij keek.

Maar jij vertrok, wij gingen uit elkander.
Ik wierp je ring weg voor het morgenlicht.
Je gaf je lot in handen van een ander,
En ik vergat je prachtige gezicht.

Als zwarte vogels wervelden de dagen …
Hartstocht en drank ontnamen mijn vreugd …
Jouw beeld voor 't altaar wilde niet vervagen,
Ik riep naar jou als naar mijn zoete jeugd.

Ik riep je, maar je hebt niet omgekeken,
Ik wenende, maar je hart werd niet verzacht,
En in je blauwe mantel, zonder spreken,
Ging je het huis uit in de regennacht.

Waar vond jouw trotse ziel een onderkomen,
Mijn lieveling, zo teder en zo zacht …
Ik blijf maar van die blauwe mantel dromen
Waarin jij wegging in de regennacht …

Vergeten zijn nu roem en tederheden,
Mijn jeugd is reeds voorbij, en jouw portret
In 't simpel lijstje hoor tot het verleden,
Ik heb het eigenhandig weggezet.


Rutger Kopland

De kunst van het doodgaan 

Als het zover is - zal ik dan eindelijk
weten wat dat is, doodgaan
jezelf verlaten en weten
dat je nooit terugkeert

 soms wanneer ik het koraal hoor
Nun komm' der Heiden Heiland
doorstroomt mij een vermoeden van
onontkoombaar verlies -
maar wat geeft het

 bij het zien van een uitzicht over bergen
een verte die verdwijnt in zichzelf
kan ik worden bevangen door een huiver
voor de eenzaamheid die mij wacht -
maar wat geeft het

 er is wel eens zo'n avond dat over het gras
in de tuin het mooiste licht strijkt
dat er is: laat laag licht
en dat ik denk: dit was het dus
en het komt nooit meer terug -
maar wat geeft het

 ik hoop dat dit het is want ik ben bang
dat het anders zal zijn

Maria Vasalis

Sotto Voce 

 Zoveel soorten van verdriet, 
ik noem ze niet. 
Maar één, het afstand doen en scheiden. 
En niet het snijden doet zo'n pijn, 
maar het afgesneden zijn.

Nog is het mooi, 't geraamte van een blad,
vlinderlicht rustend op de aarde,
alleen nog maar zijn wezen waard.
Maar tussen de aderen van het lijden
niets meer om u mee te verblijden:
mazen van uw afwezigheid,
bijeengehouden door wat pijn
en groter wordend met de tijd.

Arm en beschaamd zo arm te zijn.


Liselore Gerritsen

En als ik zoals iedereen op een goeie dag zal doodgaan
hoop ik dat dat is op het uur dat de andere mensen opstaan
ik doe zoals altijd m'n ogen dicht
in het allervroegste morgenlicht
en met mijn mooiste kleren aan
ga ik van mijn stad vandaan
ik zal mijn langste nacht in gaan als de nacht voorbij is
en het leven dat ik heb ineens niet meer van mij is


Jean Pierre Rawie

STERFBED

Mijn vader sterft; als ik zijn hand vasthoud,
voel ik de botten door zijn huid heen steken.
Ik zoek naar woorden, maar hij kan niet spreken
en is bij elke ademtocht benauwd.

Dus schud ik kussens en verschik de deken,
waar hij met krachteloze hand in klauwt;
ik blijf zijn kind, al word ik eeuwen oud,
en blijf als kind voor eeuwig in gebreke.

Wij volgen één voor één hetzelfde pad,
en worden met dezelfde maat gemeten;
ik zie mijzelf nu bij zijn bed gezeten

zoals hij bij zijn eigen vader zat:
straks is hij weg, en heeft hij nooit geweten
hoe machteloos ik hem heb liefgehad.

 12 juni 2012 - de dag dat mijn vader stierf

Jorge Luis Borges

Spinoza

De doorschijnende handen van de jood
Bewerken in de schemer de kristallen
En de middag, angst en koude, gaat dood.
(Eén middag is het evenbeeld van alle.)
De handen en de ruimte van een paarse tint
Die allengs verbleekt binnen de ghetto-grens
Bestaan ternauwernood voor deze kalme mens
Die droomt van doorzichtig labyrint.
Zijn roem, weerschijn van dromen in de droom
Van een andere spiegel, geeft hem geen schroom
Terwijl de gloed der deernen geen beletsel is.
Vrij van metafoor, van mythe, bewerkt de
Mens een harde kristal: de onbeperkte
Plattegrond van Hem die al Zijn sterren is.

Jorge Luis Borges

Het geschrevene dat diegenen nalieten
Op wie jouw angst zich beroept kan je niet redden;
je bent de anderen niet en je weet je thans
Centrum van het labyrint dat jouw stappen
Vlochten.  Niet de doodsstrijd van Jezus 
Noch die van Socrates, noch de sterke gouden
Siddharta die bij het doven van de dag
De dood in een tuin aanvaardde zal je redden. 
Stof is ook het woord geschreven door 
Jouw hand of uitgesproken door jouw mond. 
De Hades kent geen mededogen
En de nacht van God is eindeloos.
Je bent gemaakt van tijd, de onophoudelijke
Tijd. Je bent ieder afzonderlijk moment.


Thomas Campion

What if a day, or a month, or a yeare
Crown thy delights with a thousand sweet contentings?
Cannot a chance of a night or an howre
Crosse thy desires with as many sad tormentings?
          Fortune, honor, beauty, youth
          Are but blossoms dying;
          Wanton pleasure, doating love,
          Are but shadowes flying.
          All our joyes are but toyes,
          Idle thoughts deceiving;
          None have power of an howre
          In their lives bereaving.

Earthes but a point to the world, and a man
Is but a point to the worlds compared centure:
Shall then a point of a point be so vaine
As to triumph in a seely points adventure?
          All is hassard that we have,
          There is nothing biding;
          Dayes of pleasure are like streames
          Through faire meadowes gliding.
          Weale and woe, time doth goe,
          Time is ever turning:
          Secret fates guide our states,
          Both in mirth and mourning.

Sapfo

(…) eerlijk, ik wou dat ik dood was,
ze huilde toen ze mij moest verlaten
en in tranen zei ze me:
O, wat is dit erg voor ons,
Sapfo, tegen mijn wil ga ik bij je weg.
Maar ik gaf haar dit antwoord:
Vaarwel, ga gerust en denk aan mij,
want jij weet toch hoe wij van elkaar hielden,
zo niet, dan wil ik je helpen
herinneren ...
... en al het mooie wat wij beleefden,
veel kransen van viooltjes,
rozen en krokussen hingen om jou
... terwijl je bij me was



Ingmar Heytze

Poète Bénit

Het gaat te goed! Doe daar wat aan! 
Timmer gaten in mijn muren, 
smijt een dreigbrief door het raam 
en jaag de schimmel in mijn boeken, 
laat de buurt mijn kop vervloeken, 
sluit het gas af, doof het licht 
en laat een ouderwetse winter 
door de waterleiding gaan.

Boek mij voor een habbekrats
in godverlaten oorden, waar
mijn woorden in het schuim verzuipen
van de bierpomp op het plein.
Laat mij spreken voor holle zalen
en zet daar espressomachines bij aan,
laat mij 's nachts op weg naar huis
bij opgeheven haltes staan.

Laat honderd slechte epigonen
mijn hagelwit blazoen besmeuren,
laat mijn werk niet leven maar gebeuren
in een voetnoot van een slecht geschreven
doctoraal. O, laat alleen journaille
en het zwaarbelegen recensentendom
mijn werk waarderen. Geef mij nul
op het rekest, dat zal mij leren!


Ilja Leonard Pfeijffer

DIE LIEBE DIE LIEBE
liefde is een dunne naam
maar de avond wordt zwaar
en kruipt op mijn buik
ik ruik je avondmond
ik proef je naam
liefde is gauw gezongen en
liefde is dun gesponnen
maar spin voor iedere tol
en zing als een klepel
liefde is een avondwoord
maar het wordt avond
en mijn keel wordt donker
ik wil je drinken
ik proef je naam

Hagar Peeters

Lamento van het gedicht 

Zo broos dat ik moet worden ingebonden
en langdradig dat ik dichtgeslagen 
kan worden zodra mijn publiek is verzadigd,
vervlieg ik tot vergetelheid wanneer men van mij 
geen afdruk maakt. 

Ik koester niet de illusie dat u mij langer
dan een ademtocht verdraagt.
Ik besta alleen wanneer u dat van mij vraagt
en wat u aan mij heeft? Ik weet het niet.
U zoekt iets, maar of u dit in mij kunt vinden?
U verlangt het verlossende woord
dat niet bestaat, maar ja, zo klinkt het:

Was ik de geliefde die u ooit heeft afgewezen?
herleefden in mij alsjeblieft uw gestorven naasten,
kon ik mijn excuses maken namens degenen die u kwetsten
en de troostende woorden spreken die u hoopte te vernemen,
was ik de arts die u kon genezen
of het voedsel voor uw hongerige maag

maar ik ben een gedicht, heel licht en vruchteloos
uw metgezel vandaag. 


Herman de Coninck

Winter

Winter. Je ziet weer de bomen
door het bos, en dit licht
is geen licht maar inzicht:
er is niets nieuws
zonder de zon.

En toch is ook de nacht niet
uitzichtloos, zolang er sneeuw ligt
is het nooit volledig duister, nee,
er is de klaarte van een soort geloof
dat het nooit helemaal donker wordt.
Zolang er sneeuw ligt is er hoop.


JOHN KEATS (1795-1821)

A thing of beauty is a joy forever:
Its loveliness increases; it will never
Pass into nothingness, but still will keep
A bower quiet for us, and a sleep
Full of sweet dreams, and health, and quiet breathing.
Therefore, on every morrow, are we wreathing
A flowery band to bind us to the earth,
Spite of despondence, of the inhuman dearth
Of noble natures, of the gloomy days,
Of all the unhealthy and o’er-darkened ways
Made for our searching: yes in spite of all,
Some shape of beauty moves away the pall
From our dark spirits. Such the sun, the moon,
Trees old, and young sprouting a shady boon
For simple sheep; and such are daffodils
With the green world they live in; and clear rills
That for themselves a cooling covert make
‘Gainst the hot season; the mid forest brake,
Rich with a sprinkling of fair musk-rose blooms:
And such too is the grandeur of the dooms
We have imagined for the mighty dead;
All lovely tales that we have heard or read:
An endless fountain of immortal drink,
Pouring unto us from the heaven’s brink.

Nor do we merely feel these essences
For one short hour; no, even as the trees
That whisper round a temple become soon
Dear as the temple’s self, so does the moon,
The passion poesy, glories infinite,
Haunt us till they become a cheering light
Unto our souls, and bound to us so fast,
That, whether there be shine, or gloom o’ercast,
They always must be with us, or we die.


David Troch

wij waren geen jongens 

wij hadden vaders, wij waren zonen. het volstond niet 
dat wij driemaal daags spek en spinazie vraten. 
de hemdsmouwen moesten omhoog, 

wij moesten tonen hoe hard wij de spieren in onze bovenarmen 
op konden spannen. wij zweetten als zwijnen, groeven bloederige kloven 
in onze handen, wroetten in het stof waarin onze voorvaderen 
al jaren liggen te liggen 

en kregen het vuil amper onder onze vingernagels vandaan. 
wij moesten voelen met wat wij tussen de benen geboren waren, jongens, 

maar hadden niet eens een eigen kamer 
waar wij voorovergebogen, met opgetrokken knieën 
en met de neus in andere werelden zaten. 

wij ondervonden aan den lijve dat doordringende boerenstank 
je harder in het gezicht kan slaan dan wat vuistdikke boeken. 


David Troch is Winnaar Turing Nationale Gedichtenwedstrijd 2012

David Troch

Luisterrijk

deze kamer is gemaakt voor kousenvoeten,
voor het horen vallen van een naald. blind
herkennen we elk geluid, het schuifelen en

het stilstaan, het wegschuiven van het laken
en het voorzichtig neervlijen naast het naakte
lichaam dat het onze is. we protesteren eerst

half binnensmonds, maar stemmen al snel
het ademen tot één ritme af, tot er geen naald
meer tussen past. zo wordt alles, alles zacht.


Menno Wigman

Tegen de liefde

Van ijzer zijn en toch je tanden breken 
op een blond stuk vreten. Mokken. Wrokken.
Knarsen tot je dubbel ziet. Jezelf krampachtig 
op een ander wreken. Nooit meer wartaal eten.
Van ijzer zijn en toch je tanden breken.

Wat moet je als je weerloos bent verraden?
De stad uitgaan? Een bioscoop opblazen?
Vergeet het, bijt je vast in wie je was 
en zorg dat niemand nog je zon begraaft.