Rutger Kopland

De kunst van het doodgaan 

Als het zover is - zal ik dan eindelijk

weten wat dat is, doodgaan
jezelf verlaten en weten
dat je nooit terugkeert

soms wanneer ik het koraal hoor
Nun komm' der Heiden Heiland
doorstroomt mij een vermoeden van
onontkoombaar verlies -
maar wat geeft het

bij het zien van een uitzicht over bergen
een verte die verdwijnt in zichzelf
kan ik worden bevangen door een huiver
voor de eenzaamheid die mij wacht -
maar wat geeft het

er is wel eens zo'n avond dat over het gras
in de tuin het mooiste licht strijkt
dat er is: laat laag licht
en dat ik denk: dit was het dus
en het komt nooit meer terug -
maar wat geeft het

ik hoop dat dit het is want ik ben bang
dat het anders zal zijn

Maria Vasalis

Sotto Voce 

Zoveel soorten van verdriet, 

ik noem ze niet. 

Maar één, het afstand doen en scheiden. 

En niet het snijden doet zo'n pijn, 

maar het afgesneden zijn.

Nog is het mooi, 't geraamte van een blad,
vlinderlicht rustend op de aarde,
alleen nog maar zijn wezen waard.
Maar tussen de aderen van het lijden
niets meer om u mee te verblijden:
mazen van uw afwezigheid,
bijeengehouden door wat pijn
en groter wordend met de tijd.

Arm en beschaamd zo arm te zijn.

Liselore Gerritsen

En als ik zoals iedereen op een goeie dag zal doodgaan

hoop ik dat dat is op het uur dat de andere mensen opstaan

ik doe zoals altijd m'n ogen dicht

in het allervroegste morgenlicht

en met mijn mooiste kleren aan

ga ik van mijn stad vandaan

ik zal mijn langste nacht in gaan als de nacht voorbij is

en het leven dat ik heb ineens niet meer van mij is

Jean Pierre Rawie

STERFBED

Mijn vader sterft; als ik zijn hand vasthoud,

voel ik de botten door zijn huid heen steken.

Ik zoek naar woorden, maar hij kan niet spreken

en is bij elke ademtocht benauwd.

Dus schud ik kussens en verschik de deken,

waar hij met krachteloze hand in klauwt;

ik blijf zijn kind, al word ik eeuwen oud,

en blijf als kind voor eeuwig in gebreke.

Wij volgen één voor één hetzelfde pad,

en worden met dezelfde maat gemeten;

ik zie mijzelf nu bij zijn bed gezeten

zoals hij bij zijn eigen vader zat:

straks is hij weg, en heeft hij nooit geweten

hoe machteloos ik hem heb liefgehad.

12 juni 2012 - de dag dat mijn vader stierf

Jorge Luis Borges

Spinoza De doorschijnende handen van de jood Bewerken in de schemer de kristallen En de middag, angst en koude, gaat dood. (Eén middag is het evenbeeld van alle.) De handen en de ruimte van een paarse tint Die allengs verbleekt binnen de ghetto-grens Bestaan ternauwernood voor deze kalme mens Die droomt van doorzichtig labyrint. Zijn roem, weerschijn van dromen in de droom Van een andere spiegel, geeft hem geen schroom Terwijl de gloed der deernen geen beletsel is. Vrij van metafoor, van mythe, bewerkt de Mens een harde kristal: de onbeperkte Plattegrond van Hem die al Zijn sterren is.

Jorge Luis Borges

Het geschrevene dat diegenen nalieten

Op wie jouw angst zich beroept kan je niet redden;

je bent de anderen niet en je weet je thans

Centrum van het labyrint dat jouw stappen

Vlochten.  Niet de doodsstrijd van Jezus 

Noch die van Socrates, noch de sterke gouden

Siddharta die bij het doven van de dag

De dood in een tuin aanvaardde zal je redden. 

Stof is ook het woord geschreven door 

Jouw hand of uitgesproken door jouw mond. 

De Hades kent geen mededogen

En de nacht van God is eindeloos.

Je bent gemaakt van tijd, de onophoudelijke

Tijd. Je bent ieder afzonderlijk moment.

Thomas Campion

What if a day, or a month, or a yeare Crown thy delights with a thousand sweet contentings? Cannot a chance of a night or an howre Crosse thy desires with as many sad tormentings?           Fortune, honor, beauty, youth           Are but blossoms dying;           Wanton pleasure, doating love,           Are but shadowes flying.           All our joyes are but toyes,           Idle thoughts deceiving;           None have power of an howre           In their lives bereaving. Earthes but a point to the world, and a man Is but a point to the worlds compared centure: Shall then a point of a point be so vaine As to triumph in a seely points adventure?           All is hassard that we have,           There is nothing biding;           Dayes of pleasure are like streames           Through faire meadowes gliding.           Weale and woe, time doth goe,           Time is ever turning:           Secret fates guide our states,           Both in mirth and mourning.

Sapfo

(…) eerlijk, ik wou dat ik dood was,
ze huilde toen ze mij moest verlaten
en in tranen zei ze me:
O, wat is dit erg voor ons,
Sapfo, tegen mijn wil ga ik bij je weg.
Maar ik gaf haar dit antwoord:
Vaarwel, ga gerust en denk aan mij,
want jij weet toch hoe wij van elkaar hielden,
zo niet, dan wil ik je helpen
herinneren ...
... en al het mooie wat wij beleefden,
veel kransen van viooltjes,
rozen en krokussen hingen om jou
... terwijl je bij me was

Ingmar Heytze

Poète Bénit

Het gaat te goed! Doe daar wat aan! 

Timmer gaten in mijn muren, 

smijt een dreigbrief door het raam 

en jaag de schimmel in mijn boeken, 

laat de buurt mijn kop vervloeken, 

sluit het gas af, doof het licht 

en laat een ouderwetse winter 

door de waterleiding gaan.

Boek mij voor een habbekrats
in godverlaten oorden, waar
mijn woorden in het schuim verzuipen
van de bierpomp op het plein.
Laat mij spreken voor holle zalen
en zet daar espressomachines bij aan,
laat mij 's nachts op weg naar huis
bij opgeheven haltes staan.

Laat honderd slechte epigonen
mijn hagelwit blazoen besmeuren,
laat mijn werk niet leven maar gebeuren
in een voetnoot van een slecht geschreven
doctoraal. O, laat alleen journaille
en het zwaarbelegen recensentendom
mijn werk waarderen. Geef mij nul
op het rekest, dat zal mij leren!

Ilja Leonard Pfeijffer

DIE LIEBE DIE LIEBE

liefde is een dunne naam
maar de avond wordt zwaar
en kruipt op mijn buik
ik ruik je avondmond
ik proef je naam

liefde is gauw gezongen en
liefde is dun gesponnen
maar spin voor iedere tol
en zing als een klepel

liefde is een avondwoord
maar het wordt avond
en mijn keel wordt donker
ik wil je drinken
ik proef je naam

Hagar Peeters

Lamento van het gedicht 

Zo broos dat ik moet worden ingebonden

en langdradig dat ik dichtgeslagen 

kan worden zodra mijn publiek is verzadigd,

vervlieg ik tot vergetelheid wanneer men van mij 

geen afdruk maakt. 

Ik koester niet de illusie dat u mij langer

dan een ademtocht verdraagt.

Ik besta alleen wanneer u dat van mij vraagt

en wat u aan mij heeft? Ik weet het niet.

U zoekt iets, maar of u dit in mij kunt vinden?

U verlangt het verlossende woord

dat niet bestaat, maar ja, zo klinkt het:

Was ik de geliefde die u ooit heeft afgewezen?

herleefden in mij alsjeblieft uw gestorven naasten,

kon ik mijn excuses maken namens degenen die u kwetsten

en de troostende woorden spreken die u hoopte te vernemen,

was ik de arts die u kon genezen

of het voedsel voor uw hongerige maag

maar ik ben een gedicht, heel licht en vruchteloos

uw metgezel vandaag. 

Herman de Coninck

Winter

Winter. Je ziet weer de bomen
door het bos, en dit licht
is geen licht maar inzicht:
er is niets nieuws
zonder de zon.

En toch is ook de nacht niet
uitzichtloos, zolang er sneeuw ligt
is het nooit volledig duister, nee,
er is de klaarte van een soort geloof
dat het nooit helemaal donker wordt.
Zolang er sneeuw ligt is er hoop.

JOHN KEATS (1795-1821)

A thing of beauty is a joy forever:

Its loveliness increases; it will never

Pass into nothingness, but still will keep

A bower quiet for us, and a sleep

Full of sweet dreams, and health, and quiet breathing.

Therefore, on every morrow, are we wreathing

A flowery band to bind us to the earth,

Spite of despondence, of the inhuman dearth

Of noble natures, of the gloomy days,

Of all the unhealthy and o’er-darkened ways

Made for our searching: yes in spite of all,

Some shape of beauty moves away the pall

From our dark spirits. Such the sun, the moon,

Trees old, and young sprouting a shady boon

For simple sheep; and such are daffodils

With the green world they live in; and clear rills

That for themselves a cooling covert make

‘Gainst the hot season; the mid forest brake,

Rich with a sprinkling of fair musk-rose blooms:

And such too is the grandeur of the dooms

We have imagined for the mighty dead;

All lovely tales that we have heard or read:

An endless fountain of immortal drink,

Pouring unto us from the heaven’s brink.

Nor do we merely feel these essences

For one short hour; no, even as the trees

That whisper round a temple become soon

Dear as the temple’s self, so does the moon,

The passion poesy, glories infinite,

Haunt us till they become a cheering light

Unto our souls, and bound to us so fast,

That, whether there be shine, or gloom o’ercast,

They always must be with us, or we die.

David Troch

wij waren geen jongens 

wij hadden vaders, wij waren zonen. het volstond niet 

dat wij driemaal daags spek en spinazie vraten. 

de hemdsmouwen moesten omhoog, 

wij moesten tonen hoe hard wij de spieren in onze bovenarmen 

op konden spannen. wij zweetten als zwijnen, groeven bloederige kloven 

in onze handen, wroetten in het stof waarin onze voorvaderen 

al jaren liggen te liggen 

en kregen het vuil amper onder onze vingernagels vandaan. 

wij moesten voelen met wat wij tussen de benen geboren waren, jongens, 

maar hadden niet eens een eigen kamer 

waar wij voorovergebogen, met opgetrokken knieën 

en met de neus in andere werelden zaten. 

wij ondervonden aan den lijve dat doordringende boerenstank 

je harder in het gezicht kan slaan dan wat vuistdikke boeken. 

David Troch is Winnaar Turing Nationale Gedichtenwedstrijd 2012

David Troch

Luisterrijk

deze kamer is gemaakt voor kousenvoeten,
voor het horen vallen van een naald. blind
herkennen we elk geluid, het schuifelen en

het stilstaan, het wegschuiven van het laken
en het voorzichtig neervlijen naast het naakte
lichaam dat het onze is. we protesteren eerst

half binnensmonds, maar stemmen al snel
het ademen tot één ritme af, tot er geen naald
meer tussen past. zo wordt alles, alles zacht.

Menno Wigman

Tegen de liefde

Van ijzer zijn en toch je tanden breken 

op een blond stuk vreten. Mokken. Wrokken.

Knarsen tot je dubbel ziet. Jezelf krampachtig 

op een ander wreken. Nooit meer wartaal eten.

Van ijzer zijn en toch je tanden breken.

Wat moet je als je weerloos bent verraden?

De stad uitgaan? Een bioscoop opblazen?

Vergeet het, bijt je vast in wie je was 

en zorg dat niemand nog je zon begraaft.

Frank Koenegracht

BRIEF AAN MIJN MOEDER

Moet je horen, mamma, luister je?

Ik lees hier over een aanbod

waarbij zeer oude moeders met

meestal zeer oude zonen die

om niet tastbare redenen niet meer

bij ze willen slapen

een zwaan ter beschikking wordt gesteld

door de thuiszorg.

Het gaat om Hollandse zwanen.

Ze zwemmen overdag rond,

maar 's avonds worden ze opgeborgen

in prachtige vitrines.

Ze worden thuisbezorgd en in je bed gelegd.

Ze slaan hun linker vleugel om je heen: dat

is tegen angst voor duizeligheid en ze leggen

hun snavel op het andere kussen:

dat is tegen eenzaamheid.

's Ochtends worden ze weer opgehaald.

Nou, doe het maar, mamma.

Je bent er immers voor verzekerd.

Frank Koenegracht

Psychiaters onderling

Heb je gehoord dat de slager dood is?

Ja, vrij plotseling,

het was toch geen suïcide?

Nee, nee, gelukkig niet, 

hij is meer in het algemeen dood. 

O, dan is het goed

Horatius

Rust is wat men vraagt aan de goden als men

op open zee verrast wordt door zwarte wolken

die de maan begraven en sterren doven

baken van schippers;

rust is de wens van Thracische vechtersbazen

Parthen getooid met pijlkoker vragen, Gosphus,

rust die niet voor goud en juwelen of voor

purper te koop is,

want geen schathuis of consulaire lijfwacht

drijft uit ons hart trieste bekommeringen

en zorgen weg, die in gestucte kamers

rond blijven vliegen.

Goed wordt geleefd met weinig wanneer een zoutvat

van de familie glanst op een tafeltje

en kalme slaap niet wordt gestoord door angst

of gierige hebzucht. 

Waarom mikt men stoer in dit korte leven

op menig doel? Wanneer verhuizen wij

naar land met ander zon? Is een balling ooit

ontsnapt aan zichzelf?

(vert. Piet Schrijver)

Bertolt Brecht

Der Mensch lebt durch den Kopf der Kopf reicht ihm nicht aus versuch es nur; von deinem Kopf lebt höchstens eine Laus. Denn für dieses Leben ist der Mensch nicht schlau genug niemals merkt er eben allen Lug und Trug. Ja; mach nur einen Plan sei nur ein großes Licht! Und mach dann noch´nen zweiten Plan gehn tun sie beide nicht. Denn für dieses Leben ist der Mensch nicht schlecht genug: doch sein höch´res Streben ist ein schöner Zug.

Ja; renn nur nach dem Glück doch renne nicht zu sehr! Denn alle rennen nach dem Glück Das Glück rennt hinterher. Denn für dieses Leben ist der Mensch nicht anspruchslos genug drum ist all sein Streben nur ein Selbstbetrug. Der Mensch ist gar nicht gut drum hau ihn auf den Hut hast du ihn auf den Hut gehaut dann wird er vielleicht gut. Denn für dieses Leben ist der Mensch nicht gut genug darum haut ihn eben ruhig auf den Hut.